Tuesday 23 March 2010

Περί εκπτώσεων και άλλων πρακτικών...

Σε μια προσπάθεια να αυξήσουν τις πωλήσεις, τα καταστήματα στο Λονδίνο άρχισαν τις εκπτώσεις νωρίς. Tα πλήθη ξεχύθηκαν από το πρωί σε αναζήτηση ευκαιριών, εγκαταλείποντας δουλειές, οικογένειες και όλες αυτές τις δραστηριότητες που τους κρατούν απασχολημένους (ή έστω μακριά από τους εμπορικούς δρόμους) τις υπόλοιπες μέρες του χρόνου.

Eίναι αμφίβολο αν η πλειοψηφία των τόσο αποφασισμένων αγοραστών περίμενε όντως τις εκπτώσεις για να προμηθευτεί τα απαραίτητα για τον χειμώνα ενδύματα και αξεσουάρ ή αν απλά η ιδέα των προσφορών παραείναι σαγηνευτική για ένα μεγάλο κομμάτι του αγγλικού, και όχι μόνο, πληθυσμού. Παρατηρώντας την κοσμοσυρροή μέσα και έξω από τα μαγαζιά, θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για την κατάπτωση της σημερινής κοινωνίας, για τον ύπουλο έλεγχο των πολλών από τους λίγους, για τη δημιουργία πλαστών αναγκών και βιομηχανοποιημένων ονείρων.

Oι πιο σκεπτικιστές θα σπεύσουν να χαρακτηρίσουν τους καταναλωτές θύματα της μόδας, κυνηγούς εφήμερων ή μη ρεαλιστικών προτύπων, ανίκανους να αντισταθούν στους πειρασμούς που καραδοκούν σε σελίδες περιοδικών και τηλεοπτικά προγράμματα. Αγοράζουν για να ζήσουν και ζουν για να αγοράζουν, αφήνοντας το κριτικό τους πνεύμα να ατροφεί και τις επιθυμίες τους να περιορίζονται στους παραδείσους των διαφημίσεων. Aλλά μήπως αυτό δεν είναι παρά μια οπτική γωνία, ή μια μορφή ένας καλά κρυμμένου σνομπισμού απ’ αυτούς που τάχα δεν ανήκουν στη «μάζα»;

Πόσο άβουλοι είναι τελικά οι καταναλωτές, πόσο αδύναμοι στον αγώνα ενάντια στις πολυεθνικές και τα συμφέροντά τους; Στην πραγματικότητα, ο πανικός που προκλήθηκε από τις πρώιμες εκπτώσεις δεν είναι αποτέλεσμα μιας επιτακτικής ανάγκης για κατανάλωση χωρίς διακρίσεις, αλλά της επιθυμίας να ικανοποιηθεί αυτή η ανάγκη ξοδεύοντας όσο το δυνατόν λιγότερα χρήματα.Για να το επιτύχουν αυτό, οι επίδοξοι αγοραστές καταφεύγουν σε διάφορες στρατηγικές, άλλοτε απλές, όπως το να αγοράζουν μόνο ότι είναι σε προσφορά, ή πιο πολύπλοκες και αποτελεσματικές.

Υπάλληλοι πολυκαταστημάτων του Λονδίνου αποκαλύποτυν πως οι πιο αποφασισμένοι κυνηγοί ευκαιριών ξεκινούν την έρευνα αγοράς αρκετές μέρες πριν από τις εκπτώσεις. Στόχος τους είναι να εντοπίσουν όχι μόνο τα προϊόντα που τους ενδιαφέρουν, αλλά και το πού βρίσκονται, πόσο απέχουν από τα ταμεία και πώς προσεγγίζονται ευκολότερα, ενώ οι λιγότερο μεθοδικοί προσπαθούν να δωροδοκήσουν το προσωπικό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, κομμάτια διάσημων σχεδιαστών που μόλις αγοράστηκαν στις εκπτώσεις, εμφανίζονται προς πώληση στο Διαδίκτυο με τιμές πολύ υψηλότερες από τις αρχικές.

Aν και, μακροπρόθεσμα, οι ιδιοκτήτες των καταστημάτων ευνοούνται από τα συνολικά κέρδη, οι πελάτες τους μπορούν να αισθάνονται κατά κάποιον τρόπο περήφανοι, που βγήκαν νικητές στη μάχη των τιμών. Δεν είναι ασήμαντη νίκη: αποδεικνύει πως συνεχίζουμε να αντιστεκόμαστε στις δυνάμεις οι οποίες, σύμφωνα με κάποιες απαισιόδοξες προβλέψεις μας μετατρέπουν σταδιακά σε άβουλες κλωνοποιημένες μηχανές παραγωγής και κατανάλωσης.

H «αντίσταση» δεν είναι ανοιχτή, κατά μέτωπο αντιμετώπιση, αλλά αποτελείται από μικρές αντισυμβατικές συνήθειες, ευφάνταστα τεχνάσματα και αόρατες τακτικές, που διαχωρίζουν το ομοιογενές πλήθος σε εκατομμύρια πολύχρωμες μονάδες. Στο σύνολό τους, όλες αυτές οι «ζαβολιές» δεν απειλούν να γκρεμίσουν το σύστημα από τα θεμέλιά του. Ίσως, όμως, μας επιτρέπουν να θέτουμε κάποιους δικούς μας κανόνες σε ένα φαινομενικά στημένο παιχνίδι- είναι σαν τα παράσιτα σε μια απολυταρχική συχνότητα.

Κείμενο: Χριστίνα Σανούδου

Saturday 20 March 2010

Παραδεισένιοι παραθαλάσσιοι προορισμοί

Για εκατομμύρια ανθρώπους σε ολόκληρο τον πλανήτη, οι καλοκαιρινές διακοπές δεν μπορούν να θεωρηθούν ολοκληρωμένες, αν δεν περιλαμβάνουν βουτιές στη θάλασσα και ηλιοθεραπεία στην αμμουδιά. Αποτέλεσμα της συνεχούς κίνησης των κυμάτων, μέσω της οποίας μεγάλες ποσότητες άμμου και θρυμματισμένων βράχων μεταφέρονται στις ακτές, οι παραλίες αγαπήθηκαν αρχικά για τις- υποτιθέμενες- θεραπευτικές τους ιδιότητες.

Στις αρχές του 19ου αιώνα, οι Βρετανοί κατέφθαναν μαζικά στις ανεμοδαρμένες ακρογιαλιές της Ουαλίας, με την πεποίθηση ότι η κατανάλωση θαλασσινού νερού θα τους θεράπευε από διάφορες παθήσεις. Μισό αιώνα αργότερα, οι παραλίες ήταν ήδη αγαπημένος προορισμός για τους ευκατάστατους Ευρωπαίους και Αμερικάνους- τουλάχιστον, όταν τους το επέτρεπε ο καιρός.

Στις μέρες μας, η λευκή άμμος και τα καταγάλανα νερά, συχνά με φόντο κατάφυτες πλαγιές ή φοινικόδεντρα, έχουν καθιερωθεί ως απαραίτητα συστατικά ενός “παραδεισένιου” παραθαλάσσιου προορισμού. Την ευθύνη για αυτό έχουν, σε μεγάλο βαθμό, Χολιγουντιανές υπερπαραγωγές όπως η “Γαλάζια Λίμνη” και η “Παραλία”, καθώς και η συστηματική διαφημιστική προβολή περιοχών όπως οι Σεϊχέλες, οι Μαλδίβες και ο Άγιος Μαυρίκιος. Ωστόσο, το τι συνιστά την ιδανική παραλία εξακολουθεί να παραμείνει αντικείμενο προς συζήτηση, ιδιαίτερα σε μία χώρα σαν την Ελλάδα, που φημίζεται για την πολυμορφία της και το μήκος της ακτογραμμής της.

Η λεγόμενη “αστική παραλία” είναι μια σύγχρονη εφεύρεση, που έχει ως στόχο να προσφέρει στους κατοίκους των μεγαλουπόλεων έστω μία ψευδαίσθηση παραθαλάσσιας αναψυχής. Οι αστικές παραλίες συνήθως αποτελούνται από πισίνες, συντριβάνια ή ειδικά διαμορφωμένες όχθες ποταμών, οι οποίες αποκτούν “άρωμα” θάλασσας με την προσθήκη αρκετών τόννων εισαγόμενης άμμου. Ένα βήμα πιο πέρα είναι οι τεχνητές παραλίες, στεγασμένες ή μη, οι οποίες συνηθίζονται σε χώρες όπως η Σιγκαπούρη, η Ιαπωνία και τα Αραβικά Εμιράτα.

Κείμενο-φωτογραφίες: Χριστίνα Σανούδου

Wednesday 17 March 2010

Ιδιοφυής πλεκτάνη ή επιστημονικό λάθος; Οι συνωμοσιολόγοι της κλιματικής αλλαγής

Τι κι αν μερικοί από τους πιο καταξιωμένους επιστήμονες της εποχής μας κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον του πλανήτη; Από καχυποψία, σκεπτικισμό ή καθαρή ιδιοτέλεια, ορισμένοι εξακολουθούν να αμφισβητούν τον κίνδυνο της κλιματικής αλλαγής. Όσο οι οπαδοί του πράσινου κινήματος αυξάνονται, τόσο εντείνονται και οι προσπάθειες των “αιρετικών” να μας πείσουν ότι έχουμε πέσει θύματα μιας ιδιοφυούς πλεκτάνης, στην οποία συμμετέχουν έγκριτοι ακαδημαϊκοί, αρχηγοί κρατών, περιβαλλοντικές οργανώσεις και φυσικά τα ΜΜΕ.

Οι αμφισβητίες χωρίζονται σε τρεις βασικές κατηγορίες: Μία μικρή αλλά επίμονη μειοψηφία θεωρεί ότι ακόμα και τα αποτελέσματα των επιστημονικών μελετών στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής είναι παραποιημένα- ότι δηλαδή η θερμοκρασία της ατμόσφαιρας δεν αυξάνεται πραγματικά. “Δεν υφίσταται επιστημονική ομοφωνία σχετικά με τις αιτίες, τα αποτελέσματα ή τη μελλοντική εξέλιξη της κλιματικής αλλαγής” υποστηρίζουν οι James Taylor και Joseph Bast του Ινστιτούτου Heartland, το οποίο προωθεί την υιοθέτηση της “κοινής λογικής” στην οικολογία. Ακόμα και “οι αναφορές του ΙPCC είναι αναξιόπιστες, αφού υπόκεινται σε πολιτικές σκοπιμότητες”, προσθέτουν, κατηγορώντας τους οικολόγους ότι εναντιώνονται “στις πολυεθνικές εταιρίες και γενικότερα την ελεύθερη αγορά”.

Τα επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα είναι μόλις 40% πιο υψηλά από αυτά της προ-βιομηχανικής εποχής” αναφέρει ο δρ. Patrick Michaels, τέως πρόεδρος του αμερικανικού Συλλόγου Κρατικών Κλιματολόγων και ένας από τους πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ “ The Great Global Warming Swindle” (“Η μεγάλη απάτη της πλανητικής υπερθέρμανσης”), στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου. Σε ανάλογο πνεύμα, ο Timothy F. Ball, πρώην καθηγητής Γεωγραφίας στο Πανεπιστήμιο του Winnipeg, θεωρεί η θερμοκρασία του πλανήτη αυξήθηκε σταδιακά από το 1680 ως το 1940, αλλά τις τελευταίες δεκαετίες έχει αρχίσει να μειώνεται.

Άλλοι αποδέχονται τους αριθμούς, όμως ισχυρίζονται ότι οι μεταβολές δεν οφείλονται στις ανθρώπινες δραστηριότητες των τελευταίων αιώνων, αλλά σε φυσικά φαινόμενα, όπως η αυξημένη ηλιακή δραστηριότητα ή η έκλυση αερίων του θερμοκηπίου από τους ωκεανούς. “Είμαι της άποψης πως η υπερθέρμανση του πλανήτη είναι η μεγαλύτερη φάρσα, που έχει διαπραχθεί ποτέ εις βάρος του αμερικανικού λαού” αναφέρει ο William M. Gray, καθηγητής στο τμήμα Ατμοσφαιρικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου του Κολοράντο, σε δημοσίευμα της Washinton Post. “Η κλιματική αλλαγή είναι φυσιολογική και φυσική”, συνεχίζει.

Τις αμφιβολίες του έχει εκφράσει επανειλημμένως και ο Antonino Zichichi, διδάκτωρ πυρηνικής φυσικής στο Πανεπιστήμιο της Μπολόνια και πρόεδρος της Παγκόσμιας Ομοσπονδίας Επιστημόνων. “Δε μπορούμε να αποκλείσουμε το ενδεχόμενο τα κλιματικά φαινόμενα, που παρατηρούμε, να έχουν φυσικά αίτια. Ο άνθρωπος μπορεί να μην έχει ελάχιστη ή καμία σχέση με αυτά” έχει δηλώσει.

Ωστόσο, οι πιο σοβαροί- και επικίνδυνοι- αμφισβητίες αναγνωρίζουν την ύπαρξη της κλιματικής αλλαγής, αλλά δεν θεωρούν ότι μπορούμε ή πρέπει να την περιορίσουμε. Στο βιβλίο τους “Unstoppable Global Warming: Every 1500 Years”, ο φυσικός Fred Singer και ο οικονομολόγος Dennis Avery υποστηρίζουν ότι το φαινόμενο του θερμοκηπίου συντελείται ανά τακτά χρονικά διαστήματα εδώ και εκατομμύρια χρόνια. Συνεπώς, δε μπορούμε να το αποτρέψουμε, παρά μόνο να αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες τεχνολογίες για να καταστήσουμε την αύξηση της θερμοκρασίας ανεκτή, ή και ωφέλιμη.

Μερικά από τα πλεονεκτήματα της υπερθέρμανσης είναι, σύμφωνα με τους δύο συγγραφείς, ότι ευνοεί τις τα δάση και τις καλλιέργειες, ενώ συγχρόνως μας προστατεύει από κρυολογήματα και ιώσεις- προφανώς, στην ανάλυση τους δεν έλαβαν υπόψιν τους τον κίνδυνο ερημοποίησης, που έχει ήδη αρχίσει να πλήττει αρκετές περιοχές του πλανήτη, ή το γεγονός ότι ασθένειες όπως η ελονοσία “θερίζουν” στα θερμά κλίματα.

Στους πιο γνωστούς αμφισβητίες του πλανήτη συγκαταλέγονται αρκετοί πολιτικοί σε υψηλές θέσεις, όπως η Σάρα Πέιλιν, η οποία βρίσκεται στη μαύρη λίστα της Greenpeace εδώ και αρκετά χρόνια. Μεταξύ άλλων, η κυβερνήτης της Αλάσκα έχει προσπαθήσει να μηνύσει την αμερικανική κυβέρνηση, έτσι ώστε η πολική αρκούδα να αποχαρακτηριστεί ως απειλούμενο είδος, και έχει αποκαλύψει ότι θα επιτρέψει της γεωτρήσεις πετρελαίου στη θάλασσα της Αρκτικής όταν λιώσουν οι πάγοι. Σκάνδαλο είχε προκαλέσει δήλωση της- την οποία αργότερα απέσυρε- κατά τη διάρκεια της προεκλογικής της εκστρατείας ως αντιπρόεδρος του υποψηφίου John McCain, ότι δεν καταλογίζει την υπερθέρμανση του πλανήτη στις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Φυσικά, η Πέιλιν δεν θα μπορούσε να συναγωνιστεί τον Václav Klaus, πρόεδρο της Τσεχικής Δημοκρατίας και αυτοαποκαλούμενο “σημαντικότερο αρνητή της κλιματικής αλλαγής”. “Η κλιματική αλλαγή δεν είναι αποτέλεσμα ανθρωπίνων συμπεριφορών, αλλά ποικίλων εξωγενών και ενδογενών φυσικών διαδικασιών” πληροφόρησε πρόσφατα το Αμερικανικό Κονγκρέσο. Σε άλλη περίπτωση έχει παρομοιάσει το περιβαλλοντικό κίνημα με τον Κομμουνισμό, ισχυριζόμενος ότι “οι κινδυνολόγοι της κλιματικής αλλαγής, με επικεφαλής τον Αλ Γκορ, απειλούν την ελευθερία μας”. Σε συνέντευξη του στη Fox News είχε δηλώσει ότι η υπερθέρμανση του πλανήτη “είναι μία νέα θρησκεία, όχι επιστήμη”.

Δεν εκπλήσσει το γεγονός ότι πολλοί από τους υποτιθέμενους αμφισβητίες έχουν στενούς δεσμούς με πετρελαιοβιομηχανίες και άλλες ρυπογόνες επιχειρήσεις. Για παράδειγμα, ο καθηγητής Patrick Michaels, αποδείχθηκε ότι είχε λάβει τουλάχιστον 100.000 δολάρια από εταιρίες παραγωγής ηλεκτρισμού, προκειμένου να υπερασπιστεί τη χρήση στερεών καυσίμων. Μετά από πιέσεις περιβαλλοντικών οργανώσεων, ο πολυεθνικός κολοσσός ExxonMobil Foundation αναγκάστηκε να παραδεχτεί ότι έχει χρηματοδοτήσει επιστημονικές έρευνες, που έχουν ως στόχο να ενισχύσουν την αμφισβήτηση της κλιματικής αλλαγής. Μεταξύ άλλων, η ExxonMobil έχει καταβάλει σημαντικά ποσά στο Ινστιτούτο Heartland, τους Fred Singer και Dennis Avery και πολλές ακόμα από τις προαναφερθέντες προσωπικότητες.

Ο κατάλογος με τα ονόματα όσων χαρακτηρίζουν την κλιματική αλλαγή “επιστημονικό λάθος” ή “παγκόσμια συνωμοσία” είναι ήδη αρκετά μακρύς και εμπλουτίζεται συνεχώς. Φαίνεται ότι οι σκεπτικιστές έχουν μεγαλύτερη απήχηση από ότι θα περίμενε κανείς, αφού μια μεγάλη μερίδα της κοινής γνώμης έχει αρχίσει να αμφιβάλλει σχετικά με το αν η κλιματική αλλαγή είναι υπαρκτή απειλή. Ιδιαίτερα αρνητικό αντίκτυπο είχε το πολύ πρόσφατο σκάνδαλο “Climategate”, που προκλήθηκε από τη διαρροή στον Τύπο χιλιάδων προσωπικών emails εργαζομένων του Τμήματος Κλιματικής Έρευνας του βρετανικού Πανεπιστημίου της East Anglia. Οι αμφισβητίες έσπευσαν να το εκμεταλλευτούν, παραθέτοντας μεμονωμένα αποσπάσματα, υπογραμμίζοντας τις όποιες ασυμφωνίες και διαστρεβλώνοντας ότι μπορούσε να διαστρεβλωθεί.

Από έρευνα, που διεξήγαγε η εταιρία Rasmussen αμέσως μετά τη δημοσιοποίηση των ηλεκτρονικών επιστολών- τον περασμένο Νοέμβριο- προέκυψε ότι 59% των Αμερικανών έχει αμφιβολίες σχετικά με την αξιοπιστία του IPCC και των μελετών σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Το 35% θεωρεί πολύ πιθανό το ενδεχόμενο οι επιστήμονες να έχουν παραποιήσει τα δεδομένα, ενώ μόλις το 26% τους έχει απόλυτη εμπιστοσύνη. Σύμφωνα με μία άλλη δημοσκόπηση του Ερευνητικού Κέντρου Pew, μόνο το 57% των Αμερικανών πιστεύει με βεβαιότητα ότι η ατμόσφαιρα του πλανήτη θερμαίνεται- ποσοστό που άγγιζε το 77% πριν δύο χρόνια-, ενώ λιγότεροι από τέσσερις στους δέκα ερωτηθέντες αποδίδουν την κλιματική αλλαγή στις ανθρώπινες δραστηριότητες.

Κείμενο - φωτογραφίες: Χριστίνα Σανούδου

Thursday 11 March 2010

Αναζητώντας έναν κόσμο χωρίς εθνικές ταυτότητες: Συνέντευξη με την Ozge Baykan

Στο λόφο του Αγίου Στεφάνου, δίπλα στην πόλη της Ρόδου, βρίσκεται το Διεθνές Κέντρο Λογοτεχνών και Μεταφραστών Ρόδου “Κύματα των Τριών Θαλασσών”. Στη γαλήνη του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου, με θέα τη θάλασσα και τα βουνά της Τουρκίας, βρίσκουν καταφύγιο συγγραφείς και μεταφραστές από το “τρίγωνο των τριών θαλασσών”, που σχηματίζουν η Μεσόγειος, η Βαλτική και η Μαύρη Θάλασσα.
Για ένα σύντομο διάστημα, μια από αυτούς ήταν η Ozge Baykan. Στα 26 της, η νεαρή συγγραφέας από την Κωνσταντινούπολη έχει γράψει ήδη τέσσερα μυθιστορήματα- το πρώτο σε ηλικία μόλις 19 ετών...

Τι σε έφερε στο Κέντρο Λογοτεχνών;
Το ανακάλυψα σε μια ιστοσελίδα με σχετικούς οργανισμούς, όπου και διάβασα ότι είναι ένα από τα καλύτερα στο είδος του. Αλλά πάνω απ' όλα ήταν μια ευκαιρία να έρθω στην Ελλάδα, κάτι που ήθελα να κάνω εδώ και πολύ καιρό.

Γιατί;
Πάντα πίστευα ότι η Ελλάδα και η Τουρκία έχουν πολλά κοινά. Μουσική, λεξιλόγιο, κουζίνα, νοοτροπία...μοιάζουμε πάρα πολύ. Φυσικά και υπάρχουν πράγματα που μας χωρίζουν, όπως είναι η γλώσσα, η θρησκεία και η αρχαιότερη ιστορία- για να μην αναφέρουμε τις διαφορετικές εκδοχές της σύγχρονης ιστορίας, αλλά οι ομοιότητες παραμένουν. Συχνά η πολιτική γίνεται εμπόδιο στο να έρθουμε πιο κοντά.

Νιώθεις ακόμα ότι είμαστε κοντά σαν λαοί;

Μέχρι στιγμής δεν έχω δει ούτε ακούσει τίποτα αρνητικό στη Ρόδο. Νιώθω σαν στο σπίτι μου. Έχω επισκεφθεί 40 χώρες, αλλά ποτέ δεν έχω ξανανιώσει τόσο άνετα και ασφαλής- σαν να μην είναι ξένη χώρα.

Τι εικόνα έχουν οι Τούρκοι για την Ελλάδα;

Σε γενικές γραμμές, νομίζω ότι η εικόνα είναι θετική. Για παράδειγμα, όταν τα μέσα ενημέρωσης χρησιμοποιούν τη λέξη “komsu” (γείτονας), αναφέρονται σχεδόν πάντα στην Ελλάδα. Τα τελευταία χρόνια, συνηθίζεται να βάζουν ελληνική μουσική στα καφέ της Σμύρνης και της Κωνσταντινούπολης, ενώ η τηλεοπτική σειρά “Τα σύνορα της αγάπης” είχε μεγάλη επιτυχία. Ίσως υπάρχει ακόμα κάποια καχυποψία, αλλά αυτό είναι κυρίως συνέπεια της άγνοιας.

Ποια είναι η προσωπική σου τοποθέτηση στο θέμα; Σε απασχολεί;

Πιστεύω ότι οι κάτοικοι των δύο χωρών πρέπει να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις τους, κι αυτό θα γίνει μόνο αν γνωριστούμε καλύτερα, αν νιώσουμε ότι μοιραζόμαστε πράγματα.
Όσο πιο πολύ έρχεται κανείς σε επαφή με άλλους λαούς, τόσο πιο ανοιχτός γίνεται απέναντι σε ότι συμβαίνει γύρω του. Εκτός από τα ταξίδια, η λογοτεχνία είναι άλλος ένας τρόπος να μάθουμε για τους άλλους λαούς. Γι' αυτό θέλω πολύ να μεταφραστούν τα βιβλία μου στα ελληνικά.


Στα βιβλία σου αναφέρεσαι καθόλου στη σχέση Ελλάδας -Τουρκίας;
Ναι, αλλά έμμεσα, και όχι στην πολιτική. Ονειρεύομαι μια κοινωνία πολυπληθυσμική, όπου διαφορετικές κουλτούρες συμβιώνουν ειρηνικά. Οι χαρακτήρες μου ζουν σε έναν κόσμο όπου οι άνθρωποι δεν αντιπροσωπεύονται από τις εθνικές τους ταυτότητες. Η καταγωγή του καθενός υποδηλώνεται μόνο μέσα από μικρές λεπτομέρειες, όπως τα ονόματα τους ή η γλώσσα που μιλάνε.

Όμως αν αρνείσαι να μιλήσεις για την εθνική ταυτότητα, ουσιαστικά την κάνεις θέμα...

Δεν αρνούμαι να μιλήσω γι' αυτήν. Απλά αρνούμαι να γράψω για την Τουρκική ταυτότητα μόνο και μόνο επειδή είμαι από την Τουρκία.

Είναι δυνατόν να βγούμε από τις εθνικές μας ταυτότητες;
Προφανώς δεν γίνεται να ξεφύγουμε εντελώς, όμως μπορούμε να μάθουμε να αγαπάμε τις διαφορές μας. Ίσως αν στηρίζαμε την ταυτότητα στη γλώσσα και τον τρόπο ζωής, αντί για την καταγωγή ή τη θρησκεία, θα ήταν πιο απλά τα πράγματα. Για μένα, η εθνικότητα δεν είναι παρά ένα μικρό κομμάτι του εαυτού μου. Έχω πάρει πολλά από όλα τα μέρη στα οποία έχω ζήσει.

Έτσι δεν νιώθεις λίγο σαν να μην ανήκεις πουθενά;

Ναι. Νομίζω ότι η ανάγκη να ανήκεις κάπου είναι σημάδι ανασφάλειας. Προσωπικά, αισθάνομαι σαν να ανήκω στην περιοχή του Αιγαίου ή στη Μεσόγειο, χωρίς αυτό να με απομακρύνει από τη χώρα όπου γεννήθηκα. Εξάλλου, η Τουρκική ταυτότητα είναι μια σχετικά καινούρια έννοια.

Ακούγεσαι κάπως απογοητευμένη..
Ναι, είμαι απογοητευμένη γιατί βλέπω να εξαπλώνεται ο εθνικισμός στην Τουρκία. Έχει γίνει κάτι τόσο μεγάλο που δεν μπορείς πια ούτε να το αμφισβητήσεις. Και από τη στιγμή που αρχίσεις να εξοστρακίζεις μια ομάδα ανθρώπων, είναι πολύ δύσκολο να κάνεις πίσω. Η ιστορία γράφεται με στερεότυπα, και ύστερα ενδυναμώνεται μέσω της διδασκαλίας, από γενιά σε γενιά.


Όμως η εχθρότητα και η καχυποψία συνήθως συντηρούνται και από τις δύο πλευρές...
Σίγουρα. Καταλαβαίνω, για παράδειγμα, ότι τα “τραύματα” της ελληνικής πλευράς δεν έχουν επουλωθεί ακόμα. Όμως και οι Έλληνες θα 'πρεπε να καταλάβουν πως η Τουρκία δεν είναι πλέον ουσιαστική απειλή. Γιατί να πρέπει οι δύο λαοί να παραμένουν σε απόσταση; Που είναι η Μεσογειακή φιλοξενία;

Πιστεύεις ότι κάποια στιγμή θα μπορέσουν οι Τούρκοι και οι Έλληνες να έρθουν πιο κοντά;
Το ελπίζω. Η Τουρκία έχει κάνει κάποια βήματα, ιδιαίτερα όσο εξετάζεται η ένταξη της στην ΕΕ. Δυστυχώς όμως, οι παρεξηγήσεις δίνουν και παίρνουν, ενώ ο τουρισμός μεταξύ των δύο χωρών παραμένει ανεπαρκής. Μου φαίνεται αδιανόητο ότι δεν υπάρχει απευθείας πτήση Αθήνα-Σμύρνη...

Ποια ανάγκη σε ωθεί στο γράψιμο;
Με ενδιαφέρει να φέρω στην επιφάνεια την κοινή κληρονομιά του ανθρώπου, τα μικρά πράγματα που ενώνουν τους λαούς όλου του κόσμου. Θέλω να προσθέσω την ταπεινή μου συμμετοχή στην ιστορία- δηλαδή τη ζωή- συντελώντας στη δημιουργία ενός πιο ανεκτικού κόσμου, απελευθερωμένου από τι βία και τις προκαταλήψεις.


Κείμενο – φωτογραφίες: Χριστίνα Σανούδου

Wednesday 10 March 2010

Τα εφήμερα πρότυπα της ομορφιάς


Από τα πληθωρικά κυκλαδίτικα εδώλια μέχρι τα αποστεωμένα μοντέλα της δεκαετίας του '90, από τις ημίγυμνες Αβορίγινες ως τις κρυμμένες πίσω απ' τη μπούρκα γυναίκες της Σαουδικής Αραβίας, από την λατρεία των ρυτίδων έκφρασης στην αρχαία Αίγυπτο μέχρι τη σύγχρονη εμμονή με τη νεανική εμφάνιση- τα πρότυπα της θηλυκής ομορφιάς ποικίλουν όσο και οι πολιτισμοί, που τους δίνουν ζωή.

Υπάρχουν όμως, και ορισμένες γενετικές“σταθερές”, που καθορίζουν το τι θεωρούμε όμορφο ανεξαρτήτως εποχής ή κοινωνικών επιρροών. Τα μεγάλα μάτια, η καθαρή επιδερμίδα και η νεανικότητα συμπεριλαμβάνονται στις προτιμήσεις των περισσοτέρων λαών, ενώ τα συμμετρικά χαρακτηριστικά συνήθως θεωρούνται πιο ελκυστικά , επιβεβαιώνοντας τη θεωρεία του Πυθαγόρα περί χρυσής τομής. Σύμφωνα με τους επιστήμονες, ο άνθρωπος είναι επιρρεπής στη γοητεία της ομορφιάς από τη βρεφική ηλικία: ακόμα και τα μωρά τείνουν να εστιάζουν την προσοχή τους στα πρόσωπα, που οι ενήλικες χαρακτηρίζουν θελκτικά.

Κρίνοντας από αρχαιολογικά ευρήματα, η λεπτή μέση και οι πλούσιοι γοφοί στις γυναίκες προσέλκυαν το ανδρικό ενδιαφέρον από τους προϊστορικούς χρόνους, πιθανότατα επειδή ερμηνεύονταν ως ένδειξη γονιμότητας. Αλλά το χαρακτηριστικό, που φαίνεται ότι ενώνει τις εκπροσώπους του “ασθενούς” φύλλου σε όλα τα πλάτη και τα μήκη της γης, είναι η ανάγκη να φροντίζουν την εμφάνισή τους. Η περίτεχνη κόμη και το χαρακτηριστικό μακιγιάζ, που κατά παράδοση συνόδευαν την επίσημη ενδυμασία μίας γκέισας, απαιτούσαν ώρες ολόκληρες προετοιμασίας, όμως το τελικό αποτέλεσμα μπορούσε να σαγηνεύσει ακόμα και τους πιο εγκρατείς Ιάπωνες.

Στο σύγχρονο δυτικό κόσμο, όπου η ομορφιά έχει μετατραπεί σε καταναλωτικό προϊόν, μία γυναίκα υπολογίζεται ότι αφιερώνει κατά μέσο όρο 3.267 ώρες από τη ζωή της σε “καλλωπιστικές” δραστηριότητες. Ωστόσο, τα διαφορετικά πρότυπα ανά τον κόσμο αποκαλύπτουν την εφήμερη και υποκειμενική φύση της ομορφιάς- ή μάλλον, αποδεικνύουν ότι το πραγματικό κάλλος είναι κάτι πολύ βαθύτερο από τις επιταγές της εκάστοτε μόδας.

Κείμενο - φωτογραφίες: Χριστίνα Σανούδου