Όμορφα, πολύτιμα και...υπό εξαφάνιση

Η προστασία του περιβάλλοντος μπορεί να μοιάζει ανεπίκαιρη σε μια εποχή οικονομικής αστάθειας και αγωνίας για το μέλλον, όμως ο πραγματικός πλούτος ενός τόπου δε μετριέται μόνο σε χρήμα. Από τα λεπτεπίλεπτα αγριολούλουδα στις πλαγιές των βουνών, μέχρι τα γιγάντια δέντρα των υπεραιωνόβιων δασών, η ποικιλόμορφη χλωρίδα της Ελλάδας αριθμεί περίπου 8.000 είδη, εκ των οποίων τα 1.300 είναι ενδημικά.

Ο εορτασμός του 2010 ως διεθνούς έτους βιοποικιλότητας συνιστά μία μοναδική ευκαιρία να εξοικειωθούμε με τον άγνωστο κόσμο των σπάνιων ελληνικών φυτών , όχι μόνο μέσα από τα βιβλία ή την οθόνη της τηλεόρασης, αλλά αναζητώντας τα στο φυσικό τους περιβάλλον- όσο ακόμα υπάρχει χρόνος, αφού πολλά από αυτά ενδέχεται να μην υπάρχουν σε μερικά χρόνια.

Xάρη στην γεωμορφολογική και κλιματική της ποικιλομορφία, η Ελλάδα διαθέτει μία από τις πλουσιότερες βιοποικιλότητες στην Ευρώπη. Χαρακτηριστικά, μόνο στα 150 χλμ, που χωρίζουν τις ακτές της Καβάλας από την κεντρική Ροδόπη παρατηρούνται ζώνες μεσογειακής, μεσοευρωπαϊκής και σκανδιναβικής βλάστησης. Εντούτοις, εξαιτίας της ανεπαρκούς διατήρησης του φυσικού μας πλούτου, περίπου 300 είδη και υποείδη χλωρίδας θεωρούνται απειλούμενα, και από αυτά μόλις τα 22 προστατεύονται από το νόμο.Από έρευνα, που εκπόνησε το ΥΠΕΧΩΔΕ σε συνεργασία με το ΕΚΒΥ το 2007, προκύπτει ότι η κατάσταση διατήρησης για το 55% των ειδών της εγχώριας χλωρίδας είναι άγνωστη, για το 33% ανεπαρκής και για το 3% κακή- εν ολίγοις, μόνο το 9% των ειδών βρίσκεται σε ικανοποιητική κατάσταση διατήρησης.


Πολλά από τα ενδημικά φυτά της Ελλάδας συναντώνται στα νησιά, όπου παρέμειναν απομονωμένα για χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια. 379 από αυτά βρίσκονται στα νησιά του Αιγαίου, ενώ μόνο στις άνυδρες Κυκλάδες εντοπίζονται περισσότερα από 1.400 είδη βλάστησης, εκ των οποίων τουλάχιστον 80 είναι ενδημικά της ελληνικής χλωρίδας.

Πιο συγκεκριμένα, 19 τοπικά ενδημικά είδη έχουν καταγραφεί στο Βόρειο Αιγαίο, 54 εντοπίζονται στο Δυτικό, 45 στο Ανατολικό και 33 στις Κυκλάδες Δυστυχώς, τις τελευταίες δεκαετίες τα περισσότερα από αυτά έχουν δεχθεί ανεπανόρθωτο πλήγμα, εξαιτίας των εντατικών καλλιεργειών, της εισαγωγής ξενικών φυτών και της ανάπτυξης του μαζικού τουρισμού, καθώς επίσης και της κλιματικής αλλαγής.

Ολόκληρη η λεκάνη της Μεσογείου συμπεριλαμβάνεται στη λίστα με τις 200 οικολογικά πιο σημαντικές περιοχές στον κόσμο και θεωρείται ένα από τα 34 παγκόσμια «θερμά σημεία» προτεραιότητας για τη διατήρηση της βιοποικιλότητας. Τα 50 σπανιότερα Μεσογειακά φυτά παρουσιάζονται στο βιβλίο “Τα 50 κορυφαία φυτά της Μεσογείου”, που υπογράφει η Ομάδα Ειδικών για τα Φυτά των Νησιών της Μεσογείου της Επιτροπής για την Επιβίωση των Ειδών.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, το 60% των 25.000 ανθοφόρων φυτών και πτεριδοφύτων , που εντοπίζονται στις Μεσογειακές χώρες, δεν υπάρχουν πουθενά αλλού στον κόσμο. Εννέα από τα άγρια φυτά του βιβλίου φύονται αποκλειστικά στα νησιά του Αιγαίου και στο σύνολο τους συμπεριλαμβάνονται στη λίστα με τα κρίσιμα κινδυνεύοντα φυτά του ελληνικού Κόκκινου Καταλόγου. Ωστόσο, τα επτά από αυτά δεν περιλαμβάνονται σε καμία εθνική ή διεθνή συνθήκη προστασίας.

Kείμενο: Χριστίνα Σανούδου
Φωτογραφίες: Πάνος Μπαμπαλούκας