Oι γκρίζες, επιβλητικές μητροπόλεις του μέλλοντος, χτισμένες από ατσάλι και γυαλί στα πρότυπα της βιομηχανικής εποχής και καθιερωμένες στη συνείδηση του κοινού χάρη σε αμέτρητες ταινίες επιστημονικής φαντασίας, είναι ήδη...παρελθόν. Οι νέες προτάσεις για την εξέλιξη του αστικού τοπίου προβλέπουν υπόγειες οικολογικές πολιτείες, τεχνητά νησιά με ενεργειακή αυτονομία, ιπτάμενα οικιστικά συγκροτήματα και πανύψηλους ουρανοξύστες, οι κάτοικοι των οποίων θα καλλιεργούν βιολογικά οπωροκηπευτικά σε ειδικά διαμορφωμένα μπαλκόνια, ταράτσες και θερμοκήπια.
Ο όρος “ecotopia” ή “οικοτοπίες”, δημιουργήθηκε για να περιγράψει ακριβώς αυτό: Μια ιδανική, βιώσιμη πόλη, με καταπράσινους ανοιχτούς χώρους, ανύπαρκτο ενεργειακό αποτύπωμα και περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους κατοίκους. Ορισμένα από τα σενάρια δεν αποκλείεται να γίνουν πραγματικότητα σε ένα όχι και τόσο μακρινό μέλλον, ενώ άλλα πιθανότατα θα μείνουν για πάντα στη σφαίρα του φανταστικού. Όλα όμως αποδεικνύουν ότι η οικολογία και η τεχνολογία είναι κάθε άλλο παρά ασύμβατες έννοιες, και ότι η προστασία του περιβάλλοντος δεν ισοδυναμεί απαραίτητα με μία επιστροφή σε “παραδοσιακούς” τρόπους ζωής.
Ανεξάντλητες φαίνεται ότι είναι οι ιδέες των αρχιτεκτόνων του γραφείου MAD Architects με έδρα την Κίνα. Τα ρηξικέλευθα σχέδια τους αφορούν, μεταξύ άλλων, τη δημιουργία μιας κινητής και αυτόνομης πόλης σε σχήμα αστεριού, η οποία θα καλύπτει τις ανάγκες των 15.000 κατοίκων της με ενέργεια προερχόμενη από τα σκουπίδια τους. Το γιγάντιο μεταλλικό άστρο, που πρωτοπαρουσιάστηκε στην Αρχιτεκτονική Μπιενάλε Βενετίας υπό τον τίτλο “
Superstar: Μία κινητή Chinatown”, περιλαμβάνει εμπορικά κέντρα, εστιατόρια, νοσοκομεία, πάρκα με καθαρές λίμνες και κινέζικα είδη βλάστησης, καλλιεργήσιμες εκτάσεις και ένα...ψηφιακό νεκροταφείο. To παράξενο κατασκεύασμα θα μπορούσε να εγκατασταθεί δίπλα- ή επάνω- σε οποιαδήποτε υπαρκτή πόλη του πλανήτη, όπου θα λειτουργούσε σαν ένα προάστιο, ανοικτό στους επισκέπτες μέσω ειδικών διαδρόμων και τελεφερίκ, αλλά εντελώς ανεξάρτητο από πλευράς ενέργειας και τροφίμων. Πρόκειται “για ένα οικοσύστημα σε μορφή μινιατούρας. Κάτι σαν πλανήτης- μπονσάι “, υποστηρίζουν οι δημιουργοί του.
Η ομάδα MAD υπογράφει, επίσης, μία ολοκληρωμένη άποψη του Πεκίνου, όπως θα μπορούσε να είναι σε τέσσερις δεκαετίες από σήμερα. Μεταξύ άλλων, η σχετικά ρεαλιστική πρόταση περιλαμβάνει τη δημιουργία μιας “νησίδας” πάνω από το οικονομικό κέντρο του Πεκίνου, αποτελούμενη όχι μόνο από κτίρια, αλλά και από πάρκα, αξιοθέατα, ακόμα και λίμνες- δηλαδή, κάτι σαν πόλη πάνω από την πόλη. Παράλληλα, η θρυλική πλατεία Tiananmen μετατρέπεται σε πάρκο, ενώ ακριβώς από κάτω της εγκαθίσταται ένα απέραντο πολιτιστικό κέντρο, με μουσεία, θέατρο κτλ.
Ένα από τα πιο γνωστά ονόματα της φουτουριστικής αρχιτεκτονικής με οικολογικές ανησυχίας είναι η ιαπωνική εταιρία Shimizu, που υπογράφει αρκετά πρότζεκτ μεγάλης κλίμακας, όπως η τεράστια πυραμίδα
Mega-City - μία πόλη 750.000 κατοίκων εγκατεστημένη στον κόλπο του Τόκιο. Δώδεκα φορές μεγαλύτερο από την πυραμίδα της Γάζας, το εντυπωσιακό οικοδόμημα έχει ύψος δύο ολόκληρα χιλιόμετρα και υπόσχεται να δώσει λύση στο πρόβλημα υπερπληθυσμού του Τόκιο. Εξίσου μεγαλεπήβολα είναι τα σχέδια για την πλωτή πολιτεία
Green Float, η οποία θα αποτελείται από πανύψηλους ουρανοξύστες- ύψους 1,6 χιλιομέτρων-, χτισμένους πάνω σε μία πλωτή βάση. Προς το παρόν, οι ιδέες της Shimizu απέχουν αρκετά από την υλοποίηση, καθώς το οικοδομικό υλικό, που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή τόσο της γιγαντιαίας πυραμίδας όσο και των εξωφρενικά ψηλών κτιρίων του Green Float δεν έχει ακόμα εφευρεθεί.
Μία άκρως πρωτοποριακή σύλληψη είναι το
Lilypad project του Vincent Callebaut, ένα δίκτυο από πλωτά καταφύγια για την περίπτωση, που η άνοδος της στάθμης των ωκεανών βυθίσει μεγάλες εκτάσεις γης κάτω από το νερό. Η κάθε μία από τις νησίδες θα είναι αυτόνομη και θα μπορεί να καλύψει τις ενεργειακές ανάγκες ως και 50.000 ατόμων. Αντί να μένουν μονίμως αγκυροβολημένα σε ένα σημείο, τα “νούφαρα” του Βέλγου αρχιτέκτονα θα μπορούν να μετακινούνται, αξιοποιώντας τα θαλάσσια ρεύματα.
Ο πολυβραβευμένος- αν και μόλις 33 ετών- Callebaut, έχει διατυπώσει και άλλες “οικο-τοπικές” προτάσεις και για την ανάπλαση των υπαρκτών αστικών κέντρων.
“Dragonfly” τιτλοφορείται το φιλόδοξο project του, που έχει ως απώτερο στόχο την επίλυση του προβλήματος σίτισης του ολοένα αυξανόμενου πληθυσμού της γης. Πρόκειται για μια αυτόνομη και φιλική προς το περιβάλλον πολιτεία, οι κάτοικοι της οποίας θα καλλιεργούν τα δικά τους βιολογικά φρούτα και λαχανικά, σε κήπους αρκετά μέτρα ψηλότερα από το έδαφος, και θα παράγουν ενέργεια από τα σκουπίδια τους. Ως παράδειγμα, ο Βέλγος αρχιτέκτονας χρησιμοποιεί τη Νέα Υόρκη, την οποία μετατρέπει, μέσω φωτορεαλιστικών απεικονίσεων, σε ιδανικό τόπο διαβίωσης για εκατομμύρια ανθρώπους.
Δύο συμμετρικοί πύργοι πλαισιώνουν ένα τεράστιο θερμοκήπιο, το οποίο αναπτύσσεται ανάμεσα σε δύο “φτερά” από γυαλί και ατσάλι- το όλο σύνολο θυμίζει έντομο, εξ' ου και το όνομα “Dragonfly” (“Λιβελούλα). Στα διάφορα επίπεδα τους, η “φάρμα-ουρανοξύστης” θα φιλοξενεί ζωοτροφεία, καλλιεργήσιμες εκτάσεις, εγκαταστάσεις κομποστοποίησης και ανακύκλωσης, πάρκα και κήπους, αλλά και χώρους κατοικίας, εστίασης και εργασίας. Φυσικά, το “ζωντανό αστικό σύμπλεγμα”, όπως το περιγράφει ο δημιουργός του, αξιοποιεί στο έπακρο τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, αφού το νότιο τμήμα του πύργου είναι επενδεδυμένο με φωτοβολταϊκά, ενώ το βόρειο είναι εξοπλισμένο με τρεις ανεμογεννήτριες. Επιπλέον, οι κρεμαστοί κήποι των δυτικών και ανατολικών όψεων φιλτράρουν το νερό της βροχής, το οποίο χρησιμοποιείται για άρδευση αφού υποστεί επεξεργασία.
Στην Ολλανδία, όπου ο κίνδυνος του καταποντισμού είναι πάντα υπαρκτός, ολοένα και περισσότερα αρχιτεκτονικά γραφεία διερευνούν τις δυνατότητες κατασκευής πλωτών κτιρίων. Ενδεικτικά, η εταιρία WHIM έχει προτείνει τη δημιουργία ενός αρχιπελάγους από πλαστικό, προερχόμενου από τα απορρίμματα στους ωκεανούς. Σε πρώτη φάση, η ομάδα οραματίζεται το
Recycled Island, ένα νησί έκτασης 10.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων- δηλαδή περίπου στο μέγεθος της Χαβάης- στο Βόρειο Ειρηνικό, όπου έχει εντοπιστεί η μεγαλύτερη συγκέντρωση πλαστικών απορριμάτων στον κόσμο. Το πλαστικό, που καλύπτει όση έκταση καταλαμβάνουν μαζί η Γαλλία και η Ισπανία- θα ανακυκλωθεί και θα μετατραπεί σε οικοδομικό υλικό, χωρίς να μετακινηθεί από το σημείο εύρεσης του.
Κάποιοι προχώρησαν την ιδέα των πλωτών κτιριακών συγκροτημάτων ένα βήμα πιο μακριά, σχεδιάζοντας πόλεις που βρίσκονται όχι στην επιφάνεια, αλλά κάτω από το νερό. Το κατώτατο σημείο του υποβρύχιου συμπλέγματος
Gyre της καναδέζικης εταιρίας Zigloo, που περιλαμβάνει ερευνητικό σταθμό και ένα πλήρες θέρετρο με κατοικίες για 2.000 άτομα, καταστήματα, κήπους και κέντρα διασκέδασης, βρίσκεται σε βάθος 400 μέτρων. Το Gyre δεν είναι θεμελιωμένο στο βυθό, αλλά συνδέεται με μία πλωτή πλατφόρμα, εξοπλισμένη με φωτοβολταϊκά, ανεμογεννήτριες και ειδικούς συλλέκτες της ενέργειας των κυμάτων, όπως επίσης και μεγάλα λιμάνια, που θα διευκολύνουν την επικοινωνία της με τον “έξω” κόσμο.
Αντί να θυμίζει καταποντισμένη μεγαλούπολη, η
Syph μοιάζει πλήρως ενταγμένη στο θαλάσσιο οικοσύστημα. Για τη δημιουργία της, οι Αυστραλοί αρχιτέκτονες της Arup Biometrics εμπνεύστηκαν από τη μορφή της μέδουσας. Αντίστοιχα, ο Water-Scraper (σε ελεύθερη μετάφραση, “ουρανοξύστης του νερού”) του Μαλαισιανού designer Sarly Adre Bin Sarkum αξιοποιεί στο έπακρο τις αρχές της βιο-μιμητικής, αφού αξιοποιεί την ενέργεια από την ίδια του την κίνηση, ενώ τα βιο-φωτιζόμενα πλοκάμια του αποτελούν ιδανικό τόπο εγκατάστασης για τη θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα.
Ακόμα πιο ευέλικτη είναι η φουτουριστική κιβωτός
Sub Biosphere 2, η οποία θα μπορεί να μεταφερθεί οπουδήποτε: από την επιφάνεια μέχρι τα βάθη του ωκεανού, χωρίς αυτό να δημιουργεί κανένα πρόβλημα για τους κατοίκους της, ούτε να απειλεί το πολύτιμο φορτίο της- είδη ζώων και φυτών προς διάσωση από κάποια επερχόμενη βιβλική καταστροφή. Η “υποβρύχια βιόσφαιρα”, που εκτός των άλλων θα περιέχει τράπεζα σπόρων, θα είναι κατασκευασμένη έτσι ώστε να αντέχει σε κάθε είδους “κακουχίες”, από ακραία καιρικά φαινόμενα μέχρι πυρηνικούς πολέμους.
Προκειμένου να λύσει οριστικά το πρόβλημα υπερπληθυσμού στο Αζερμπαϊτζάν, η ομάδα BIG συνέλαβε την ιδέα ενός τεχνητού “βουνού” επάνω στο νησί Zira, που βρίσκεται κοντά στις ακτές της πρωτεύουσας της χώρας, Μπάκου. Το οικιστικό συγκρότημα του project
Zira Masterplan αποτελείται από επτά κτίρια- όσα και οι κορυφές του Αζερμπαϊτζάν- με εμβαδόν 30.000 τετραγωνικά μέτρα το καθένα και φιλοδοξεί να είναι εντελώς “καθαρό”, αφού θα ενεργειοδοτείται αποκλειστικά με τη δύναμη του ηλίου, του αέρα και του νερού.
Έναν “όροφο”- με κατοικίες, πάρκα, αμφιθέατρα, χωράφια και υπαίθριους χώρους- προσθέτουν στην πολύβουη πόλη του Τόκιο οι στέγες του δικτύου ουρανοξυστών Sky-Terra της Αμερικανίδας σχεδιάστριας Joanna Borek-Clement, το οποίο “αντιγράφει” τη δομή των νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου. Οι πύργοι της Borek, που παρουσιάστηκαν κατά τη διάρκεια του διαγωνισμού eVolo, θα συνδέονται μεταξύ τους μέσω μονοπατιών για πεζούς και ποδηλατοδρόμων, ενώ οι σκεπές τους θα ενώνονται, συνθέτοντας μία απέραντη καταπράσινη έκταση. Άλλη μία από τις πιο αξιόλογες συμμετοχές στον πιο πρόσφατο διαγωνισμό ήταν το
Ciliwung Recovery Program τεσσάρων αρχιτεκτόνων και μηχανικών από την Ινδονησία. Θεμελιωμένα μέσα στον μολυσμένο ποταμό Ciliwung, στη Τζακάρτα, τα βιώσιμα οικοδομήματα διαθέτουν ένα ιδιοφυές σύστημα φίλτρων, που καθαρίζει το νερό και το διοχετεύει για την άρδευση των καλλιεργειών της περιοχής. Οι ενεργειακές ανάγκες των κατοίκων και των εργαζόμενων στους ουρανοξύστες θα καλύπτονται αποκλειστικά από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Κείμενο: Χριστίνα Σανούδου
No comments:
Post a Comment