Tuesday 23 November 2010

Δάνεια, χρέος και έκτακτες εισφορές...2.500 χρόνια πριν

Συνάλλαγμα, τραπεζικές καταθέσεις, όροι δανεισμού- οι έννοιες μπορεί να μοιάζουν σύγχρονες, όμως ήταν κάθε άλλο παρά άγνωστες στους προγόνους μας. Αν και η επινόηση του νομίσματος- στα τέλη του 7ου αιώνα π.Χ.-, έδωσε σημαντική ώθηση στο εμπόριο και τη βιοτεχνική παραγωγή, έφερε μαζί της και ορισμένα “δεινά”, τα οποία εξακολουθούν να πλήττουν τους ανθρώπους του σήμερα. Ένα από αυτά ήταν τα έντοκα δάνεια, που χορηγούσαν οι τραπεζίτες της εποχής και θεωρούνταν ύστατη λύση ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους, αφού μπορούσαν να οδηγήσουν στη δουλεία όχι μόνο τον οφειλέτη, αλλά και ολόκληρη την οικογένεια του.

Όταν μία πόλη-κράτος αντιμετώπιζε σοβαρά οικονομικά προβλήματα, αναζητούσε σανίδα σωτηρίας όχι σε γειτονικά κράτη, ούτε βέβαια σε μιας μορφής αρχαίου Δ.Ν.Τ. Οι Αθηναίοι των κλασσικών χρόνων ήταν τόσο συνηθισμένοι με την ιδέα των έκτακτων εισφορών όσο και οι κάτοικοι των σύγχρονων πόλεων, και φυσικά δυσανασχετούσαν εξίσου θερμά . Ωστόσο, τα κράτη της αρχαιότητας είχαν στη διάθεση τους ένα επιπλέον απόθεμα: τα χρυσά και αργυρά λατρευτικά αγάλματα στα ιερά και τους ναούς, που μπορούσαν να μετατραπούν σε νομίσματα εφ' όσων υπήρχε έλλειψη πολύτιμων μετάλλων.

Γύρω στο 407 π.Χ., εν μέσω του Πελοποννησιακού πολέμου, η Αθήνα αναγκάστηκε να λιώσει επτά από τις οκτώ Νίκες του Παρθενώνα καθώς και αναθήματα από την Ακρόπολη. Τα περίπου 17 τάλαντα χρυσού, που συγκεντρώθηκαν, κάλυψαν άμεσες στρατιωτικές ανάγκες και επέτρεψαν στον αθηναϊκό στόλο να θριαμβεύσει στη ναυμαχία των Αργινουσών. Δύο αιώνες αργότερα, ο τύραννος Λαχάρης της Βοιωτίας αφαίρεσε το μέταλλο από το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Αθηνάς, σε μια- μάταιη- προσπάθεια να αντιμετωπίσει την πολιορκία της πόλης από τον Δημήτριο τον Πολιορκητή.

Σημαντικές πληροφορίες για ιστορικά γεγονότα καθώς και πλήθος οικονομικών στοιχείων για το δημόσιο βίο ελληνικών πόλεων και βασιλείων προκύπτουν από τα 160 αρχαία νομίσματα, που παρουσιάζονται για πρώτη φορά στο “Θέατρον” του Κέντρου Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος» από τις 24 Νοεμβρίου και μέχρι το τέλος Φεβρουαρίου. Πρόκειται για τμήμα της νομισματικής συλλογής του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού, η οποία αριθμεί πάνω από 13.000 νομίσματα από σχεδόν όλες τις περιοχές του αρχαίου ελληνικού κόσμου και περιλαμβάνει την τέταρτη μεγαλύτερη συλλογή νομισμάτων της Μικράς Ασίας παγκοσμίως.

Η εξαιρετικά επίκαιρη έκθεση «Ιστορίες νομισμάτων - Αφηγήσεις πόλεων» επιφυλάσσει στον επισκέπτη ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο, ενώ παράλληλα μας θυμίζει πως το χρήμα καταλάμβανε κυρίαρχη θέση στην καθημερινή ζωή, χιλιάδες χρόνια πριν την επικράτηση του καπιταλισμού.

Κείμενο: Χριστίνα Σανούδου

No comments:

Post a Comment