Κι όμως, στις μέρες μας η συντριπτική πλειοψηφία των κτιρίων φωτίζεται με τεχνητά μέσα ακόμα και τις πιο ηλιόλουστες μέρες. Συνέπεια αυτής της αλόγιστης σπατάλης ενέργειας δεν είναι μόνο τα αυξημένα έξοδα, αλλά και η αναίτια εκπομπή διοξειδίου του άνθρακα στην ήδη επιβαρυμένη ατμόσφαιρα του πλανήτη.
Από τις αρχές του 19ου αιώνα, όταν το κόστος του τεχνητού φωτισμού μειώθηκε, ελάχιστοι κατασκευαστές επιδίωκαν να εκμεταλλετούν το φυσικό φως, με αποτέλεσμα πολλά κτίρια να έχουν υποτυπώδη ή καθόλου ανοίγματα. Την ίδια εποχή άρχισε να καθιερώνεται η πρακτική επιχειρήσεων, βιομηχανιών και γραφείων να έχουν τα φώτα αναμμένα καθ' όλη τη διάρκεια της μέρας, ανεξαρτήτως από τα επίπεδα φυσικού φωτός στους χώρους τους.
Σήμερα, η κατανάλωση ενέργειας για τη λειτουργία των κτιρίων στην Ευρώπη αγγίζει το 40% του συνόλου της καταναλισκόμενης ενέργειας, ενώ στα κτίρια γραφείων το 50% της ενέργειας ξοδεύεται για φωτισμό. Η χρήση τεχνητού φωτισμού όλες τις ώρες έχει ως αποτέλεσμα την εκπομπή θερμότητας και άρα την ανάγκη για μηχανική ψύξη. Αντίθετα, η αξιοποίηση του φυσικού φωτός έχει αποδειχθεί ότι περιορίζει τα έξοδα φωτισμού, θέρμανσης και ψύξης, χωρίς να αυξάνει το κόστος κατασκευής ενός κτιρίου.
“Το φυσικό φως είναι η πιο οικολογική και οικονομική μέθοδος φωτισμού, εφόσον αξιοποιείται σωστά” τόνισε ο James Benya, ένας εκ των ομιλητών στο Παγκόσμιο Συνέδριο Ντιζάιν Φωτισμού, που πραγματοποιήθηκε στα τέλη του περασμένου Οκτωβρίου στο Βερολίνο και είχε ως κεντρικό θέμα του το φυσικό φως. Ο κ. Benya υποστήριξε ότι το 50% των κτιρίων της Καλιφόρνια θα μπορούσε να φωτίζεται από τον ήλιο, με μηδαμινό κόστος και ελάχιστη προσπάθεια. “Κάτι τέτοιο θα είχε σαν αποτέλεσμα να μειωθεί η κατανάλωση ηλεκτρισμού κατά 5%”. Προκειμένου να διαπιστώσει αν ο σωστός φυσικός φωτισμός συμβάλλει στη μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης, το 2005 το Κέντρο Ενέργειας του Wisconsin διενέργησε ένα πείραμα σε οκτώ ειδικά διαμορφωμένα δωμάτια. Τέσσερα από αυτά ήταν εξοπλισμένα με εδικά τζάμια, που περιόριζαν την είσοδο της υπέρυθρης ακτινοβολίας, καθώς και φωτιστικά με ειδικούς σένσορες, που ρύθμιζαν την ένταση ανάλογα με τα επίπεδα φυσικού φωτός στο χώρο. Τα υπόλοιπα δωμάτια διέθεταν παράθυρα με συμβατικά τζάμια και λάμπες φθορισμού χωρίς σένσορες. Αναλύοντας περισσότερες από 600 παραμέτρους, οι ερευνητές κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η ενεργειακή κατανάλωση ήταν μειωμένη κατά 20% στο πρώτο σετ δωματίων.
Εκτός του ότι περιορίζει την ανάγκη για τεχνητές πηγές φωτός, το φυσικό φως είναι πιο ευχάριστο στο ανθρώπινο μάτι, λειτουργεί σαν συνδετικός κρίκος με το εξωτερικό περιβάλλον και είναι απαραίτητο στον ανθρώπινο οργανισμό για τη σύνθεση βιταμίνης D. Αντίθετα, η περιορισμένη έκθεση στον ήλιο σχετίζεται σε αρκετές περιπτώσεις με την εμφάνιση εποχικής κατάθλιψης και άλλων διαταραχών.
Όπως προέκυψε από έρευνα που διεξήχθη στη Βραζιλία με επικεφαλής τη δρ. Betina Martau, η απουσία φυσικού φωτός σε γραφεία και κλειστά εμπορικά κέντρα σχετίζεται με αυξημένα επίπεδα άγχους και περισσότερες πιθανότητες εμφάνισης κατάθλιψης στους εργαζόμενους. Ακόμα, το φυσικό φως παρέχει τις ιδανικές συνθήκες για ανάρρωση και ευεξία, γι' αυτό και η αξιοποίηση του είναι εξαιρετικά ωφέλιμη σε νοσοκομεία, οίκους ευγηρίας κτλ.
Τα οφέλη του φυσικού φωτισμού στην ανθρώπινη υγεία ανέλυσε ο Gary Campbell της βρετανικής εταιρίας φωτισμού dpa, μιλώντας στο Συνέδριο. Η υπέρυθρη ακτινοβολία από τον ήλιο είναι ωφέλιμη για όσους πάσχουν από υπέρταση και υψηλή χοληστερίνη, αυξάνει τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα και ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, υποστήριξε.
Στη συνέχεια, αναφέρθηκε σε μία έρευνα, που διεξήχθη σε πανεπιστημιακό νοσοκομείο του Pittsburg το 2005, και από την οποία προέκυψε ότι η παραμονή ασθενών σε ευήλιες νοσοκομειακές πτέρυγες είχε ως αποτέλεσμα οι ασθενείς να αισθάνονται λιγότερο πόνο από όσους νοσηλεύονταν σε λιγότερο φωτεινές αίθουσες. Οι νοσηλευόμενοι, που ανάρρωναν από επέμβαση στη σπονδυλική στήλη, χρειάζονταν 22% λιγότερα παυσίπονα αν το κρεβάτι τους ήταν κοντά σε παράθυρο.
Ο επιτυχημένος φυσικός φωτισμός είναι, σύμφωνα με την ιστοσελίδα του οργανισμού daylighting.org, αποτέλεσμα ενός συνδυασμού τέχνης και επιστήμης, αρχιτεκτονικής και μηχανικής, τεχνολογικής εγκατάστασης και σωστού σχεδιασμού. Φυσικός φωτισμός δε σημαίνει μόνο παράθυρα και ανοίγματα στην οροφή, ούτε θα πρέπει να συγχέεται με την ύπαρξη τεράστιων γυάλινων επιφανειών.
Όσο ευχάριστο κι αν είναι το φως του ήλιου, η υπερβολική έκθεση στην άμεση ηλιακή ακτινοβολία μπορεί να γίνει ανυπόφορη. Έχει ήδη αποδειχθεί στην πράξη ότι τα γυάλινα κτίρια αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα, όπως η υπερθέρμανση το καλοκαίρι, οι θερμικές απώλειες κατά τους χειμερινούς μήνες αλλά και η θάμβωση, η οποία προκαλεί δυσκολίες στην όραση και τη συγκέντρωση. Στη χώρα μας και γενικότερα τα Μεσογειακά κλίματα, η προστασία από τον ήλιο επιβάλλεται για την εξασφάλιση τόσο συνθηκών άνεσης για τους ενοίκους, όσο και ενεργειακής οικονομίας.
To διαθέσιμο φυσικό φως είναι συνάρτηση των κλιματικών συνθηκών και του γεωγραφικού πλάτους μιας περιοχής, καθώς και του προσανατολισμού του κτιρίου. “Mε τον κατάλληλο σχεδιασμό, μπορεί κανείς να εξασφαλίσει ικανοποιητικές συνθήκες φωτεινότητας σε ένα κτίριο κατά τη διάρκεια της ημέρας, ακόμα και όταν ο ουρανός είναι καλυμμένος από σύννεφα”, εξηγεί η κ. Ολυμπία Αρδαβάνη, αρχιτέκτων και μηχανικός φωτισμού.“Για τη σωστή διαχείριση του φυσικού φωτισμού στα κτίρια λαμβάνονται υπ’ όψη η θέση του κτιρίου, το μέγεθος και ο προσανατολισμός των ανοιγμάτων, το είδος των φωτιζόμενων χώρων- με τις αντίστοιχες δραστηριότητες που γίνονται σ’ αυτούς-, τα γεωμετρικά στοιχεία των χώρων και οι ιδιότητες των υλικών των επιφανειών των δομικών στοιχείων κ.α.” Εξαιρετικά σημαντική για την περαιτέρω εξοικονόμηση ενέργειας είναι και η “διασύνδεση του φυσικού με τον τεχνητό φωτισμό, δηλαδή αυτόματη έναυση ή παύση του τεχνητού φωτισμού, όταν το φυσικό φως είναι επαρκές ή αντίστροφα”, μέσω συστημάτων αυτοματισμού.
Κείμενο-φωτογραφίες: Χριστίνα Σανούδου
No comments:
Post a Comment